Procesoptimalisatie en groeien in volwassenheidsniveau gaan hand in hand
Vraag tien mensen binnen een organisatie wat procesoptimalisatie is, en je krijgt tien verschillende antwoorden. De één kijkt breed en denkt aan het groeien in volwassenheid van organisatie processen. De ander focust juist op het verbeteren van de dagelijkse besturing van de productieprocessen. Allebei waardevolle perspectieven. Afstemming is noodzakelijk omdat er integraal afhankelijkheden zijn die soms reeds bekend zijn maar soms ook nog onbekend. Hiervoor is informatie deling cruciaal. Een helder gedeeld beeld zorgt voor goede basis om te optimaliseren.
De mogelijkheden van automatisering groeien razendsnel. Zó snel dat veel organisaties moeite hebben om het tempo bij te houden. Data is daarin onmisbaar. Rollen als data scientist en data steward – die vijf jaar geleden nog nauwelijks bestonden – zijn nu niet meer weg te denken. Maar data werkt pas voor je als de systemen goed zijn ingericht én de data betrouwbaar is. Validatie en verificatie zijn nodig om er gericht mee te verbeteren.
Bij KienIA bekijken we procesoptimalisatie vanuit drie invalshoeken: organisatie, fysiek productieproces en infrastructuur. Stem je die drie goed op elkaar af? Dan groeit je organisatie automatisch mee in volwassenheid. Hoe meer volwassen je organisatie wordt, hoe breder je procesoptimalisatie kunt toepassen. Het werkt als een vliegwiel: hoe sterker de basis, hoe sneller en slimmer je verbetert.
1. Optimaliseren van de organisatie
Bij organisatorische procesoptimalisatie draait alles om mensen, structuur en strategie.
Hoe beter die samenwerken, hoe soepeler je processen lopen en hoe sneller je toegroeit naar een hoger volwassenheidsniveau. Bijvoorbeeld het uitvoeren van predictive maintenance. Dit draagt bij aan verschillende afdelingen (o.a. procestechnologie / onderhoud / bedrijfsvoering). Het geeft inzicht wie op welk moment welke informatie nodig heeft. En draagt bij wie waarvoor(vaak activiteiten / informatie) verantwoordelijk is. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn:
• Duidelijke structuur en verantwoordelijkheden: vaststellen van activiteiten, prioriteiten en RASCI die bijdragen aan de doelen van het bedrijf.
• Documenteren: eenduidig en helder vastleggen van de werkprocessen zorgt voor inzicht en eenduidigheid: de basis om op te optimaliseren.
• Wet- en Regelgeving: om te kunnen voldoen aan geldende wet- en regelgeving is een registratie van informatie noodzakelijk. Dit kun je borgen middels de vastgestelde werkprocessen en verantwoordelijkheden.
• Verspilling eruit, werk slimmer inrichten: haal overbodige stappen uit processen en verbeter waar het kan.
• Continu verbeteren: gebruik data en feedback om processen stap voor stap te optimaliseren.
• Investeringen onderbouwen: maak keuzes onderbouwd en met het oog op lange termijnwinst.
• Draagvlak creëren: procesoptimalisatie werkt alleen als mensen meedoen. Dat vraagt om uitleg, betrokkenheid én vertrouwen.
KienIA is bij meerdere waterschappen betrokken bij de vertaalslag van de bedrijfsvisie en -strategie naar een procesautomatisering die de bedrijfsdoelen optimaal ondersteunt in zowel technische mogelijkheden als beheersbaarheid.
2. Optimaliseren van het fysieke productieproces
Fysieke procesoptimalisatie richt zich op de uitvoering van het productieproces: wat gebeurt er écht in het proces? Een juiste en volledige, bij voorkeur grafische, weergave van de processen geeft inzicht. Denk hierbij aan een functionele afloop van een bijvoorbeeld grondstofinname / influent proces. Welke handelingen / besturingsacties vinden er plaats, waar zitten beslismomenten en wie of welk systeem voert de processtap uit? Met name als er meerdere rollen en systemen bij betrokken zijn, geeft dit inzicht en maakt afhankelijkheden helder. Het draagt tevens bij aan een eenduidige manier van werken. En maakt uitzonderingen scherp.
Slim optimaliseren levert snel resultaat op:
• Energiebesparing: door installaties efficiënter in te zetten verlaag je het energieverbruik.
• Predictive maintenance: voorkom stilstand door onderhoud te plannen vóórdat er iets uitvalt.
• Bottleneckanalyse: spoor knelpunten op die je productie vertragen en los ze gericht op.
• Optimaliseren van het productieproces: werk met minder verspilling en verkort de doorlooptijd.
• Digital twin: gebruik een digitale kopie van je proces om te simuleren en gericht te verbeteren.
• Flexibele sturing: pas snel aan op veranderende omstandigheden of klantvragen.
Je bereikt dit soort verbeteringen met slimme hulpmiddelen zoals simulaties, data-analyses, modellering én logisch nadenken.
Voorbeeld: optimalisatie van het fysieke proces met behulp van een digital twin
Bij een waterschap helpen wij bij de ontwikkeling van de softwaremodules van een digital twin van het zuiveringsproces. Deze digital twin kan hierna ingezet worden om effecten van een alternatieve besturing te testen middels simulatie. Denk hierbij aan effecten op kosten, duurzaamheid en zuiveringskwaliteit. Voor deze ontwikkeling is het zaak om naast focus op de software zelf oog te hebben voor het ontwerp, het uiteindelijke gebruik en toekomstige beheer.
3. Optimaliseren van de technische infrastructuur
Infrastructuur vormt het technische fundament. Het gaat om de systemen, technologie en faciliteiten die processen ondersteunen én data genereren, opslaan en verwerken. Het opzetten van een referentie architectuur draagt hieraan bij net als een doordachte inrichting van een dataplatform. Dit in combinatie met de huidige architectuur kan de integraliteit tussen de systemen worden verbeterd. Zonder goede infrastructuur geen betrouwbare processen. Denk aan:
• Architectuur opstellen: ondersteuning bij het ontwerpen van een toekomstbestendige structuur.
• Cybersecurity en wetgeving: voldoen aan NIS2 en CSIR door IT- en OT-systemen veilig te koppelen.
• Slimme product- en systeemkeuzes: kies wat past bij je doelen en processen.
• Datakwaliteit op orde: valideer je data en hou die ‘schoon’ voor goed gebruik.
Voorbeeld: de kracht van een historian
Een goed voorbeeld van infrastructuur die echt het verschil maakt, is het opnemen van een historian. Dit systeem slaat grote hoeveelheden operationele data razendsnel en efficiënt op. Denk aan duizenden metingen per seconde, direct uit het veld – jarenlang, allemaal in één systeem. Voor productiebedrijven in de energie-, infra- en watersector is deze data goud waard. De data zelf levert nog niets op, maar biedt wél veel kansen. Cruciaal is dat gebruikers zonder programmeerkennis bij deze data kunnen. De historian heeft krachtige tooling die gebruikers in staat te stelt de data zelf te analyseren en verbanden te zoeken.
KienIA is betrokken bij de implementatie van een data historian bij een warmtenetbeheerder. Met behulp van de historische data (vanuit de historian) wordt het voor onze klant mogelijk om flexibel te sturen op energietarieven, efficiënter warmte te produceren én kosten te verlagen. Daarnaast wijzen best practices bij industriële bedrijven uit dat een historian zorgt voor beter monitoren, snellere optimalisatie en onderbouwde keuzes bij renovatie of nieuwbouw. Je kunt investeren op basis van informatie(data).
Kortom: zonder historian in één systeem geen waardevolle data, en zonder data geen gerichte procesoptimalisatie. Het is een randvoorwaarde om echt stappen te zetten.
Geen luxe, maar noodzaak
Het begint met het bewustzijn van de integraliteit tussen technische infrastructuur, organisatie en fysieke productieprocessen. Daarna volgt de afstemming, informatie / data uitwisseling. Aansluitend ontstaan optimalisatie mogelijkheden. Het is geen luxe, maar een noodzaak. Het helpt organisaties om wendbaar te blijven in een snel veranderende wereld – en om echt mee te gaan in de vierde industriële revolutie.
Keuzes kunnen gemaakt worden welke pijler(s) als eerste de meeste aandacht nodig heeft. Dit verschilt per organisatie.
Het resultaat: een efficiëntere, flexibelere, toekomstbestendige en volwassener organisatie. Dat bijdraagt aan: lagere kosten, hogere klant- en medewerkers-tevredenheid en een sterkere concurrentiepositie.
Wil je werk maken van procesoptimalisatie in jouw organisatie? KienIA denkt graag met je mee. Neem contact met ons op en ontdek wat er mogelijk is. Neem contact op met Janneke Tak via janneke.tak@kienia.nl of Bas Hazewinkel via bas.hazewinkel@kienia.nl.